Το λογιστικό δίκαιο (ή «δίκαιο της λογιστικής») στην Ελλάδα, αν και εκ της φύσεως του αποτελεί ένα πεδίο, στο οποίο δρουν κυρίως οι επαγγελματίες και οι ακαδημαϊκοί της λογιστικής, αποτελούσε ανέκαθεν ένα χώρο σημαντικού ενδιαφέροντος και για τους νομικούς, η συμβολή των οποίων ήταν πάντα καθοριστική, όχι μόνο στη διαδικασία σύνταξης των σχετικών νόμων και τη νομοπαρασκευαστική διαδικασία, αλλά και στη διαμόρφωση και την εφαρμογή του.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο κ.ν. 2190/1920, «Περί Ανωνύμων Εταιρειών», ο οποίος ίσχυσε στην Ελλάδα μέχρι και την αντικατάστασή του από το ν.4548/2018, περιλάμβανε αρκετά στον αριθμό ειδικά άρθρα, τα οποία αφορούσαν σε λογιστικές πολιτικές και αρχές σχετικά με τη σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων, όχι μόνο των ατομικών αλλά και των ενοποιημένων. Στη δεύτερη περίπτωση μάλιστα, οι διατάξεις του κ.ν. 2190/1920 ήταν και οι μόνες λογιστικές οδηγίες, σχετικά με την κατάρτιση των καταστάσεων αυτών.

Η προσέγγιση αυτή είναι ενδεικτική για το πώς αντιλαμβάνεται η οικονομία και ευρύτερα η κοινωνία της Χώρας μας την εφαρμογή της λογιστικής από τις οικονομικές μονάδες, ειδικά όσον αφορά στη λογοδοσία και την χρηματοοικονομική πληροφόρηση των ενδιαφερομένων. Είναι προφανές νομίζω ότι, στην Ελλάδα η εφαρμογή ενός ήπιου δικαίου σχετικά με την εφαρμογή της λογιστικής σε όλα τα επίπεδα, από την καταγραφή των λογιστικών γεγονότων και την τήρηση των λογιστικών βιβλίων μέχρι και τη σύνταξη και τη δημοσίευση των οικονομικών καταστάσεων, δεν είναι επαρκής.

Αναπόφευκτα, αυτό το μοντέλο εφαρμογής της λογιστικής, ειδικά όσον αφορά στη σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων, απαιτεί τη διαρκή επικαιροποίηση του σχετικού νομικού πλαισίου, προκειμένου να ικανοποιούνται διαρκώς, αποτελεσματικά και σε αποδεκτό βαθμό οι ανάγκες των ενδιαφερομένων για τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση των επιχειρήσεων.

Για αυτό ακριβώς το λόγο, η αντικατάσταση του προηγούμενου νομικού πλαισίου της λογιστικής από το ν. 4308/2014 παρουσιάζει τη δεδομένη χρονική στιγμή εξαιρετικό ερευνητικό ενδιαφέρον. Η αντικατάσταση του δεν αποτελεί απλώς μία επικαιροποίηση του δικαίου της λογιστικής στη Χώρα μας. Αντικατοπτρίζει την υλοποίηση μίας καθολικής αλλαγής του συστήματος της λογιστικής, η οποία έχει ως κεντρικό άξονα τη μετάβαση από το Γαλλογερμανικό μοντέλο στο Αγγλοσαξονικό.

Ο Σταμάτης Δρίτσας είναι Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, μέλος του Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών Ελλάδος, και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου.  Επίσης, είναι μέλος σε επαγγελματικά ινστιτούτα πιστοποιημένων λογιστών στην Αγγλία και την Αυστραλία και μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λογιστών. Πτυχιούχος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Πειραιά. Διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτωρ του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου, στο οποίο έχει ολοκληρώσει τις μεταπτυχιακές του σπουδές με ειδίκευση στη φορολογία και την ελεγκτική, καθώς και τη μεταδιδακτορική του έρευνα. Διδάσκει λογιστική και ελεγκτική του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, εταιρική διακυβέρνηση και θέματα κατάρτισης και ελέγχου αναφορών βιωσιμότητας σε μεταπτυχιακά προγράμματα στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και το ΕΚΠΑ, στο οποίο είναι και ακαδημαϊκός υπεύθυνος σε προγράμματα διά βίου μάθησης. Έχει συγγραφικό έργο στο δίκαιο της λογιστικής, τις χρηματοοικονομικές και μη χρηματοοικονομικές αναφορές και τον έλεγχο των χρηματοοικονομικών καταστάσεων.

Το ανά χείρας έργο, παρότι ο δημιουργός του είναι οικονομολόγος και Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, είναι γραμμένο κατά τέτοιον τρόπο, που απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό (οικονομολόγους, λογιστές, νομικούς, φοιτητές) χωρίς όμως εκπτώσεις από πλευράς επιστημονικής ποιότητας και γραφής: στόχος του συγγραφέα είναι να παράσχει ένα έργο, το οποίο δεν θα περιοριστεί να εμπλουτίσει τις επιστημονικές βιβλιοθήκες και να προσφέρει πεδίο ακαδημαϊκού διαλόγου, αλλά συγχρόνως θα απευθύνεται σε οποιονδήποτε επιθυμεί να ενημερωθεί με τρόπο κατανοητό (και επιστημονικά τεκμηριωμένο) για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, όπως είναι η αλλαγή του ισχύοντος λογιστικού πλαισίου καλύπτοντας όλο το φάσμα αυτού.

Το αντικείμενο του ανά χείρας έργου είναι κομβικής σημασίας όχι μόνο για την νομική επιστήμη, αλλά εν γένει για την ελληνική οικονομία, καθώς μέσω της λογιστικής, η οποία ερείδεται επί του εκάστοτε ισχύοντος λογιστικού δικαίου, επικοινωνούν οι επιχειρήσεις με τον έξω κόσμο και ιδιαίτερα με τους υποψήφιους επενδυτές. Ο ν. 4308/2014, μέσω του οποίου ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο η Οδηγία 2013/34/ΕΕ και ρυθμίστηκαν και περαιτέρω ζητήματα λογιστικής, αποτέλεσε ορόσημο στο ελληνικό λογιστικό δίκαιο λόγω της μετάβασης από το –για δεκαετίες ισχύον– Γαλλογερμανικό στο Αγγλοσαξονικό μοντέλο. Την κρίσιμη αυτή μετάβαση επέλεξε ο Σταμάτης Δρίτσας να θέσει υπό τη βάσανο της έρευνας με στόχο να διαπιστώσει την υποδοχή της στην πράξη από τις επιχειρήσεις.

Γεώργιος Σωτηρόπουλος

Καθηγητής του Εμπορικού Δικαίου
της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ